استاندارد ISO 12944 و روشهای جلوگیری از خوردگی تابلوهای برق فلزی (تخصصیتر)
خوردگی یا زنگزدگی یک فرآیند الکتروشیمیایی است که عمر مفید و قابلیت اطمینان تابلوهای برق فلزی را به شدت کاهش میدهد. در محیطهای صنعتی، ساحلی، یا شیمیایی، عدم توجه به این پدیده، میتواند منجر به نفوذ رطوبت، اتصال کوتاه، خرابیهای پرهزینه و توقف ناگهانی عملیات شود. تابلو برق دیگر صرفاً یک جعبه فلزی نیست؛ بلکه یک زیرساخت حیاتی است که حفاظت از آن نیازمند رویکردهای مهندسی دقیق است.
در گروه صنعتی بنیان تابلو، ما با رویکردی چندلایه، از انتخاب متریال اولیه تا اعمال پوششهای پیشرفته و رعایت استانداردهای بینالمللی، فرآیند جلوگیری از خوردگی را تضمین میکنیم. در این مقاله، عمیقترین و مؤثرترین روشهای مهندسی برای حفاظت تابلوهای فلزی را بررسی خواهیم کرد.
طبقهبندی محیطهای خورنده (استاندارد ISO 12944)
قبل از انتخاب هر روشی، ابتدا باید میزان خورندگی محیط را طبقهبندی کرد. استاندارد بینالمللی ISO 12944 محیطهای جوی را بر اساس شدت خورندگی به دستههای C1 تا C5 تقسیم میکند و راهنمای مستقیمی برای انتخاب سیستم حفاظت ارائه میدهد:
متریال پیشنهادی مثال کاربردی شرح محیط گرید خورندگی (Corrosion Category)
فولاد گالوانیزه + رنگ پودری. تابلوهای فضای داخلی معمولی محیطهای روستایی یا شهرهای کم آلودگی C2 (کم)
گالوانیزه داغ یا استیل ۳۰۴. کارخانههای عمومی با تهویه مناسب. مناطق صنعتی و شهری با آلودگی متوسط. C3 (متوسط)
استیل ۳۱۶ یا سیستم Duplex. مناطق نزدیک به دریا یا کارخانجات کود شیمیایی. مناطق ساحلی معتدل، صنایع شیمیایی و استخرهای سرپوشیده. C4 (بالا)
استیل ۳۱۶L یا سیستم Duplex با ضخامت بالا. پتروشیمی، اسکلهها، پالایشگاهها. مناطق صنعتی/شیمیایی بسیار تهاجمی یا مناطق ساحلی و دریایی با نمک زیاد. C5-I / C5-M (خیلی بالا)
انتخاب متریال اولیه و پوششهای محافظتی (فناوریهای نوین)
حفاظت از خوردگی با متریال پایه شروع میشود و با پوششهای تخصصی تکمیل میگردد:
• استیل ضد زنگ ۳۱۶ (Stainless Steel 316): بهترین انتخاب برای گریدهای C4 و C5. وجود عنصر مولیبدن در آلیاژ ۳۱۶، مقاومت بینظیری در برابر یونهای کلرید (نمک) و اسیدها ایجاد میکند.
• سیستم پوشش دوتایی (Duplex System): ترکیب گالوانیزه کردن فلز پایه و سپس اعمال لایه ضخیم رنگ پودری الکترواستاتیک. در این سیستم، روی (Zinc) محافظت الکتروشیمیایی (آند فداشونده) را فراهم میکند و رنگ پودری نقش سد فیزیکی در برابر محیط را ایفا میکند. این سیستم در محیطهای C4 تا C5 بسیار توصیه میشود.
• آمادهسازی سطح (Surface Preparation): قبل از هرگونه رنگآمیزی، سطح فلز باید با فرآیندهایی مانند سندبلاست یا فسفاته کاری آماده شود تا چسبندگی پوشش را تا حد نهایی افزایش دهد.
جلوگیری از خوردگی گالوانیکی (Galvanic Corrosion) در طراحی
خوردگی گالوانیکی زمانی رخ میدهد که دو فلز با پتانسیل الکتریکی متفاوت (مانند آلومینیوم و مس) در تماس مستقیم قرار گیرند و یک الکترولیت (رطوبت) حضور داشته باشد.
• جداسازی فلزات: در طراحی تابلوها، از تماس مستقیم فلزات متفاوت جلوگیری میشود. به عنوان مثال، در محل اتصال قطعات مسی با بدنه فولادی، از واشرهای نارسانا (Insulating Washers) یا پوششهای اپوکسی برای ایجاد یک سد عایق استفاده میشود.
• استفاده از پیچ و مهره همسان: برای بستن دربها و قطعات جانبی، باید از پیچ و مهرههایی استفاده شود که از جنس فلز تابلو باشند یا نزدیکترین پتانسیل الکتریکی را داشته باشند (مانند پیچهای استیل برای بدنه استیل).
ملاحظات مهندسی برای آببندی و کنترل داخلی
طراحی تابلو باید از تجمع رطوبت در داخل و خارج جلوگیری کند:
• رعایت بالاترین IP: تضمین آببندی کامل از طریق نوارهای درزگیر سیلیکونی و گلندهای کابل باکیفیت (IP66 یا IP67) برای جلوگیری از نفوذ عوامل خورنده.
• کنترل نقطه شبنم (Dew Point): در تابلوهای نصب شده در محیطهای سرد یا مرطوب، با استفاده از هیترهای کوچک (Heaters) دمای داخلی بالاتر از نقطه شبنم نگه داشته میشود. این کار از تراکم رطوبت (Condensation) روی قطعات الکترونیکی و شروع خوردگی جلوگیری میکند.
• طراحی بدون درز: جوشکاریهای مستمر و صاف و حذف لبههای تیز که محل تجمع رطوبت هستند، به عنوان یک اصل مهندسی رعایت میشود.
نتیجهگیری
حفاظت از تابلوهای برق فلزی در برابر خوردگی دیگر یک اقدام ساده نیست، بلکه یک الزام مهندسی است که باید بر اساس استاندارد جهانی ISO 12944 و با در نظر گرفتن جزئیاتی مانند خوردگی گالوانیکی و پوششهای دوتایی انجام شود. سرمایهگذاری صحیح در این بخش، تضمینکننده تداوم عملیات و کاهش هزینه کلی مالکیت (TCO) سیستمهای شما است.
بنیان تابلو، متخصص در طراحی تابلوهای با گرید خورندگی بالا (تا C5)، با ارائه متریال استیل ۳۱۶ و اجرای سیستمهای پوششی تخصصی، پایداری زیرساخت الکتریکی شما را در سختترین محیطهای ایران تضمین میکند.
برای ارزیابی دقیق محیط پروژه، تعیین گرید خورندگی (C-Category) و دریافت راهکار تخصصی ضد خوردگی، همین امروز با کارشناسان بنیان تابلو تماس بگیرید.
