معرفی کلید محافظه جان سه فاز و کاربرد آن

کلید محافظه جان سه فاز همانطور که از نام آن می‌توان فهمید، یکی از کلیدهای حفاظتی برقی است که وظیفه حفاظت از افراد و همینطور تجهیزات الکتریکی را برعهده دارد. در واقع این کلید می‌تواند نشتی برق را تشخیص داده و با قطع کردن جریان برق از آسیب و خسارات جانی و مالی ناشی از آن، جلوگیری نماید. کلید محافظه جان بر اساس نوع برق مصرفی در دو نوع تک فاز و سه فاز به تولید می‌رسد که در این مقاله به بررسی مدل سه فاز آن می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر با نحوه عملکرد، کاربرد و مزایای این کلید حفاظتی، تا انتهای این بخش ما را همراهی کنید.

نحوه عملکرد کلید محافظه جان

این کلید جریان ورودی و خروجی دستگاه را اندازه گیری می‌کند و در صورتی که متوجه وجود اختلافی در جریان شود (مقدار جریان خروجی و ورودی با یکدیگر برابر نباشند)، مدار را قطع می‌کند. این کلید عملکرد بسیار سریعی دارد و در کسری از ثانیه کار خود را انجام می‌دهد. این نشتی جریان برق می‌تواند به دلیل وجود اتصال کوتاه بین سیم‌های فاز و یا قسمت‌های الکتریکی مدار با بدنه باشد.

 نشتی جریانی که توسط این کلید تشخیص داده می‌شود را کلید مینیاتوری یا فیوز برق نمی‌توانند تشخیص دهند؛ از این رو عدم وجود کلید محافظه جان سه فاز می‌تواند سبب به وجود آمدن آتش سوزی یا برق گرفتگی شود. این کلید را با نام‌های کلید تفاضلی، کلید دیفرانسلی و همینطور کلید جریان باقیمانده نیز می‌شناسند.

انواع کلیدهای محافظه جان سه فاز

کلید محافظه جان سه فاز به طور کلی به دو نوع تقسیم می‌شود که عبارتند از:

• کلید محافظه جان RCCB: کلیدهایی که در این دسته قرار می‌گیرند قابلیت کنترل اضافه بار را در مدار ندارند و تنها می‌توانند از مدار در برابر جریان نشتی محافظت نمایند.
• کلید محافظه جان RCBO: کلیدهای قرار گرفته در این دسته، علاوه بر توانایی حفاظت از مدار در برابر جریان نشتی، می‌توانند اضافه بار را نیز کنترل کنند. نام دیگر این نوع کلیدها، کلید محافظ جان ترکیبی است.

الزامات استفاده از کلید محافظه جان سه فاز

به کار گرفتن کلید محافظه جان در تمامی مدارها لازم است اما در چندین منطقه خاص وجود آن ضرورت بسیاری دارد. این چهار منطقه در ساختمان عبارتند از:

• وجود کلید محافظه جان در تابلو برق ورودی، سبب می‌شود تا تابلو دچار آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار نشود.
• استفاده از این کلید در تمامی سوئیچ‌ها و پریزهای ساختمان برای جلوگیری از برق گرفتگی افراد ضروری است.
• در محیط‌های مرطوب (سرویس بهداشتی، حمام و تمام قسمت‌های مرطوب ساختمان) به ویژه زمانی که پوست بدن انسان خیس باشد، بدن به جریان برق حساسیت بالایی دارد و خطر برق گرفتگی وجود دارد. از این رو استفاده از کلید محافظه جان در این محیط‌ها ضرورت بسیاری دارد.

نحوه عملکرد کلید محافظه جان سه فاز از طریق سیستم ارتینگ

شما برای نصب و استفاده از کلید محافظه جان نیاز به سیم ارت و سیستم زمین خواهید داشت. نحوه عملکرد این سیستم بدین صورت است که پس از نشت جریان الکتریکی و قطع مدار توسط کلید محافظ، این جریان باید برای تخلیه از مسیری عبور کرده و به زمین متصل شود. در واقع این تخلیه جریان الکتریکی توسط سیم ارت و سیستم ارتینگ به انجام می‌رسد. در صورت عدم وجود این سیستم، اگر فردی با محل نشتی جریان تماس داشته باشد، دچار شوک الکتریکی می‌گردد.

مزایای استفاده از کلید محافظه جان سه فاز و کاربرد آن

کلید محافظه جان مزایای بسیاری دارد و بهترین و ضروری‌ترین گزینه برای حفاظت از جان انسان و همینطور تجهیزات و مدارات به شمار می‌رود. در واقع یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این کلید حفاظت از انسان در مقابل خطر برق گرفتگی ناشی از نشت جریان الکتریکی و خطای زمین است. علاوه بر این با قطع خودکار جریان در صورت وجود نشت جریان، از قطعات الکتریکی در برابر آتش سوزی، نوسانات برق و صدمه دیدن محافظت می‌کند.

همانطور که گفته شد، از کلید محافظه جان باید در تمامی مدارات استفاده کرد اما با این حال این کلید در برخی موارد کاربردهای بیشتری دارد. به عنوان مثال در کارخانه‌های بزرگ، کارگاه‌های پیشرفته‌ای که تجهیزات زیادی دارند و همینطور تمام مراکزی که از برق صنعتی و تجهیزات مربوط به آن استفاده می‌کنند، به کار گرفتن کلید محافظه جان سه فاز کاربرد دارد.

طریقه نصب کلید محافظه جان سه فاز

کلید محافظه جان سه فاز، دارای چهار پل است و در ابتدای خط هر فیدر (تغذیه) قرار می‌گیرد تا بتواند با دقت بالایی از مدار محافظت کند. سه فاز ورودی به همراه نول وارد این کلید شده و خروجی کلیدها به قسمت بعدی مدار متصل می‌گردند. بدین ترتیب ایزوله شدن این کلید از طریق فاز با فاز و فاز با نول انجام می‌شود و در صورت به وجود آمدن مشکل، وظیفه خود را انجام می‌دهند. البته توجه داشته باشید که تنها نصب این کلیدها برای حفاظت در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه کافی نیست و حتما باید از لوازم حفاظتی دیگری همچون کلید مینیاتوری و فیوز در کنار آن استفاده شود.

کلام پایانی

کلید محافظه جان سه فاز با قطع جریان مدار در مواقع نشتی جریان الکتریکی و حتی اضافه بار، نقش مهمی در جلوگیری از بروز حوادث مالی و جانی از جمله برق گرفتگی و آتش سوزی ایفا می‌کند؛ بنابراین استفاده از آن در مراکز صنعتی، کارخانه جات و... بسیار کاربردی و ضروری است.  این کلید در مقابل مزایای بسیاری که دارد، از قیمت ناچیزی بهره مند است.